Hoogsensitiviteit is niet per definitie een handicap op de werkvloer
Nieuwe studie focust niet enkel op negatieve effecten
Hoogsensitiviteit wordt niet altijd begrepen, laat staan gewaardeerd. Omdat mensen met hoogsensitiviteit (HSP-ers) gevoeliger zijn voor prikkels, hebben ze vaak de neiging om zich bij overprikkeling terug te trekken. Eerdere onderzoeken toonden aan dat daardoor in arbeidssituaties negatieve effecten voor welzijn en performantie kunnen ontstaan. Een nieuwe studie van IDEWE, KU Leuven en VUB vond echter aanwijzingen dat HSP-ers in de juiste arbeidsomstandigheden zelfs beter kunnen functioneren dan mensen zonder HSP.
De twee eerdere studies die de relatie tussen hoogsensitiviteit en werkgerelateerd welzijn onderzochten, legden de focus vooral op de negatieve gevolgen. “Dat op zich vonden we merkwaardig”, vertelt Tinne Vander Elst van IDEWE, één van de onderzoekers. “Hoogsensitiviteit is geen ziekte maar een aangeboren karaktertrek. We weten immers dat mensen met hoogsensitiviteit doorgaans harde en behulpzame werkers zijn, die zich heel goed kunnen concentreren en heel creatief kunnen zijn. Ze zijn bijvoorbeeld ook goed in het waarnemen van veranderingen en dus in het inspelen op fouten en opportuniteiten die zich voordoen. Onze hypothese was dat de realiteit wellicht genuanceerder moest zijn dan de twee eerdere studies hadden aangetoond.”
Dimensies van hoogsensitiviteit
“Concreet wilden we onderzoeken of hoogsensitiviteit zowel een kwetsbaarheidsfactor als een hulpbron kan zijn in een werksituatie. Daarvoor onderzochten we 1.109 mensen in 9 organisaties. We kwamen tot de vaststelling dat HSP-ers anders reageren, afhankelijk van de kenmerken van hoogsensitiviteit waar ze hoog op scoren. Hoogsensitiviteit wordt gekenmerkt door drie dimensies. De mentale prikkelbaarheid door interne en externe prikkels, esthetische sensitiviteit of de manier waarop mensen snel onder de indruk komen van muziek of kunst en lage waarnemingsdrempel of op onaangename manier geprikkeld geraken door externe stimuli zoals fel licht, geluid of ruwe stoffen.”
Hoogsensitiviteit als kwetsbaarheidsfactor en hulpbron
De onderzoekers stelden vast dat prikkelbaarheid gepaard samengaat met meer emotionele uitputting (de belangrijkste dimensie van burn-out) en minder helpgedrag (bijvoorbeeld het helpen van collega’s die achterop geraken met hun werk), terwijl esthetische sensitiviteit samengaat met minder emotionele uitputting. Personen met een hogere score op prikkelbaarheid of lage waarnemingsdrempel zijn in situaties met veel stressoren, zoals hoge werkdruk en emotionele eisen, meer emotioneel uitgeput. Mensen met een hogere score op een lage waarnemingsdrempel vertonen dan weer meer helpgedrag in situaties met veel hulpbronnen, zoals veel autonomie en sociale steun.
“Prikkelbaarheid komt naar voor als een duidelijke kwetsbaarheidsfactor, terwijl esthetische sensitiviteit gerust als een persoonlijke hulpbron mag beschouwd worden. De lage waarnemingsdrempel is dan weer een kwetsbaarheidsfactor en een persoonlijke hulpbron, waarbij de aard van de gevolgen afhangt van de hoeveelheid stressoren en hulpbronnen in de werksituatie.”
De juiste persoon op de juiste plaats
“Zonder op basis van deze eerste, beperkte studie al te veel grote conclusies te willen trekken, kunnen we toch zeggen dat goede werkomstandigheden belangrijk zijn om ervoor te zorgen dat iedere werknemer, met of zonder hoogsensitiviteit, beter functioneert”, aldus Maarten Sercu, die het onderzoek mee voerde. “Voor HSP-ers is het bovendien belangrijk om zich bewust te worden van de aspecten van hoogsensitiviteit die hen kenmerken. Dit lijkt immers in grote mate te bepalen hoe ze reageren. Die kennis kan hen helpen om een job te kiezen waarin ze zich kunnen ontplooien of anders vorm te geven. Een mooi voorbeeld is de werkomgeving van productontwikkelaars in IT of marketingorganisaties, die er volledig op gericht zijn om creativiteit te stimuleren. ”
“De resultaten van het onderzoek zijn van die aard dat de interesse voor dit onderzoeksgebied gewekt is. Er zijn immers zeer duidelijke aanwijzingen dat HSP-ers op de werkvloer niet per definitie slechter functioneren dan hun collega’s zonder hoogsensitiviteit. Ze hebben wel degelijk talenten waardoor ze in de juiste omstandigheden zelfs beter kunnen presteren dan mensen die geen hoogsensitiviteit vertonen.”