Gezond en veilig op twee wielen naar het werk
Expert Frank Weckx
Segmentmanager Logistiek & Retail
Aandacht voor speedpedelecs, e-steps en fatbikes
De groeiende bewustwording over duurzame mobiliteit zorgt ervoor dat steeds meer werkgevers hun werknemers stimuleren om hun woon-werk-verplaatsingen met de fiets te doen. Naast de meerwaarde voor de gebruiker, de organisatie en het milieu, zijn er aan de vervoersmiddelen op twee wielen ook een aantal risico’s verbonden waar we niet blind voor mogen zijn. De stijgende populariteit van speedpedelecs, elektrische steps én fatbikes doet namelijk ook het aantal ongevallen toenemen.
Een recordaantal mensen fietst vandaag naar het werk. Dat is uiteraard een positieve evolutie, niet in het minst omdat werknemers daardoor meer bewegen en bijgevolg een gezondheidsvoordeel genieten. Het is bovendien de ideale manier om files, en de stress die ze veroorzaken, te vermijden en het is tegelijk een opsteker voor het milieu. Een vlotte mobiliteit komt bovendien ook het ecologische imago van de werkgever ten goede.
Hou rekening met de risico’s
Als we de voordelen van fietsen in de verf zetten, mogen we ook niet blind zijn voor de risico’s het met zich meebrengt. In tegenstelling tot wat geldt voor de meeste andere vervoersmiddelen, is de trend in het aantal letselongevallen bij gebruikers van elektrische ‘rijwielen’ niet dalend. Sinds de eerste registratie van elektrische fietsen in 2015 nam het aantal letselongevallen volgens Vias elk jaar met gemiddeld 30% toe. Letselongevallen met niet-elektrische fietsen daarentegen zijn sinds 2015 eerder stabiel gebleven (-3%).
Speedpedelecs worden pas sinds 2017 geregistreerd, maar ook hier is er een sterke toename van het aantal letselongevallen. Een speedpedelec is een snelle elektrische fiets die tot 45 km/u kan rijden. Dat maakt hem ideaal voor woon-werkverkeer, maar ook gevoelig voor ongevallen. Heel wat ongevallen gebeuren door hoge, en vaak ook onaangepaste snelheid. En aangezien er geen uniforme regelgeving is en elke gemeente bijgevolg eigen regels kan opleggen, ontstaat er vaak verwarring. Een apart soort speedpedelec is de fatbike. Die heeft brede banden en won de jongste tijd vooral bij jongeren enorm aan populariteit. Ze worden ook steeds vaker gelinkt aan verkeersinbreuken en criminele feiten.
De populariteit van e-steps moet nauwelijks onder doen voor het succes van elektrische fietsen met grote wielen. En ook e-steppers raken vaak betrokken bij ongevallen. Volgens de verkeersveiligheidsbarometer van Vias is het aantal geregistreerde letselongevallen met een elektrische step in de eerste 3 maanden van 2025 met 62% gestegen in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. De meeste ongevallen gebeuren op kruispunten, vaak door voorrangsfouten of onoplettendheid.
En hoewel de politie alle verkeersongevallen op de openbare weg waarbij minstens één iemand gewond raakte moet registreren, komen veel letselongevallen niet in de ongevallendatabank terecht. Uit onderzoek blijkt dat veel zware ongevallen immers niet gemeld wordt. In 2019 lag het aantal gehospitaliseerde verkeersslachtoffers in de ziekenhuisdata daardoor vier keer hoger dan het aantal zwaargewonden geregistreerd door de politie.
Investeer in preventie en training
“Elektrisch fietsen promoten is dus om verschillende redenen een goed idee,” zegt Frank Weckx, segmentmanager Logistiek & Retail bij IDEWE, “maar bij voorkeur wel door tegelijk ook te investeren in preventie en opleidingen. De Vlaamse Stichting Verkeerskunde biedt net als VIAS Institute, workshops, opleidingen en een e-learning aan om fietsers te sensibiliseren over de wegcode en veilig fietsen. Deze organisaties hebben bovendien een praktijkopleiding die zich vooral focust op gebruikers van de speedpedelec.”
De bedrijfsopleiding omvat zowel een theorie- als een praktijkgedeelte, met als doel werknemers bewuster te maken van de risico’s van het rijden met een speedpedelec. Er wordt zowel aandacht besteed aan het aanpassen van de snelheid aan de omgeving, als aan veilig tot stilstand komen. Aangezien de opleiding veel aandacht besteedt aan het verantwoord omgaan met snelheid, is ze ook geschikt voor andere snelle fietsers.
Tips voor veilig gebruik
- Draag altijd een helm – hoofdletsels zijn frequent bij fiets- en e-step ongevallen
- Draag een fluovest – zeker nu het straks opnieuw donker is tijdens de woon-werk verplaatsingen
- Ken de regels – informeer jezelf over leeftijdsgrenzen, snelheidslimieten en waar je mag rijden
- Vermijd alcohol en drugs – veel ongevallen gebeuren na uitgaan
- Controleer je voertuig – opgevoerde fatbikes en e-steps zijn gevaarlijk én vaak illegaal
VIAS heeft een lijst met 10 tips opgesteld om veilig met een elektrische step te rijden.
Regels voor e-steps, speedpedelecs en fatbikes
Voor speedpedelecs
- Rijbewijs AM is verplicht.
- Verzekering en nummerplaat zijn vereist.
- Helm verplicht: een goedgekeurde bromfietshelm of speedpedelec-specifieke helm.
- Gebruik van fietspaden hangt af van de snelheid van het autoverkeer:
- Op wegen waar auto's maximaal 50 km/u mogen rijden, mag je kiezen tussen fietspad of rijbaan.
- Op wegen met meer dan 50 km/u moet je het fietspad gebruiken.
- Uitzonderingen per gemeente: lokale besturen kunnen via verkeersborden bepaalde fietspaden verbieden voor speedpedelecs, wat leidt tot verwarring
Voor fatbikes
- Geen specifieke wetgeving: maar ze vallen onder regels voor elektrische fietsen.
- Controle op snelheid: de politie werkt aan meetinstrumenten om opgevoerde fatbikes te detecteren.
- Gebruik door jongeren: vaak zonder rijervaring of kennis van verkeersregels.
Voor e-steps
- Minimumleeftijd: 16 jaar (behalve in woonerven of speelstraten)
- Verboden met passagier: slechts één persoon per step
- Maximumsnelheid: 25 km/u
- Verplicht gebruik van fietspad: niet op het trottoir
- Helm en fluovest aanbevolen: voor zichtbaarheid en veiligheid
Oplaadstations voor elektrische tweewielers
Aan het stallen en opladen van elektrische fietsen, pedelecs, e-steps en hooverboards zijn ook een aantal risico’s verbonden. Vaak zien we vandaag dat gebruikers de batterij verwijderen om die vervolgens op kantoor te kunnen opladen. We hebben daarom ook een reeks richtlijnen en best practices opgesteld die de veiligheid daarvan moet verhogen.
Lees hier meer over: IDEWE-taakgroep stelt richtlijnen op voor een veilige laadinfrastructuur