De risico’s van werken met cryogene stoffen
Expert Maurits De Ridder
Preventieadviseur arbeidsarts
Een specifieke risicoanalyse is de basis voor noodzakelijke en verplichte preventiemaatregelen
Vloeibaar gemaakte gassen en droogijs kunnen door hun zeer lage temperatuur ernstige bevriezing veroorzaken bij contact met de huid of de ogen. Het inademen van koude gassen kan de longen beschadigen. De eigenschappen van sommige materialen kunnen door het contact met cryogene stoffen bovendien veranderen, waardoor ze hun efficiëntie verliezen en op hun beurt een risico kunnen doen ontstaan.
Het gevaar van cryogene stoffen komt in de actualiteit door de coronavaccins die bij extreem lage temperatuur moeten bewaard en getransporteerd worden. Los daarvan is het gebruik van cryogene stoffen echter een courante praktijk in heel wat laboratoria en industriële processen. Werknemers die ermee te maken krijgen moeten beducht zijn voor verschillende soorten risico’s.
Brandwonden
Bij huidcontact met de cryogene stof, zoals droogijs dat een temperatuur heeft van -78°C , vloeibare stikstof van -196°C of van materialen die met dergelijke stoffen in aanraking geweest zijn, ontstaan, zonder het nemen van preventieve maatregelen, blaren of brandwonden in een hogere graad. In eerste instantie treedt er echter een verdovend effect op, waardoor de contacttijd en de impact ernstiger wordt.
Verstikkingsgevaar
Vloeibare gassen of gesublimeerd droogijs zijn zwaarder dan zuurstof. Als de gassen ontsnappen, blijven ze laag hangen, waardoor een gevaarlijk hoge concentratie kan ontstaan die de aanwezige zuurstof verdringt. Elke vermindering van de zuurstofconcentratie onder de 21 % is potentieel gevaarlijk. Bij inademing van zuurstofarme lucht kan een persoon het bewustzijn verliezen en sterven. Omdat we geen zintuig hebben om verarmde lucht waar te nemen, kan collega's die de ruimte betreden om het slachtoffer te redden, hetzelfde overkomen. Zonder vluchtmasker of perslucht kan een interventie fatale gevolgen hebben.
Gevolgen van verarmde zuurstofconcentratie:
- van 21 tot 19%: geen invloed op de ademhaling
- van 19 tot 14%: geeuwen en dufheid
- van 14 tot 10%: snelle polsslag, duizeligheid
- van 10 tot 8%: misselijkheid, bewustzijnsverlies
- minder dan 8%: coma na 40 seconden, ademhalingsstop en overlijden
- 0%: de dood treedt in na 3 keer inademen
Droogijs mag om die reden ook niet vervoerd worden in dezelfde ruimte waarin ook de bestuurder of de passagiers zitten.
Krimpen en bros worden van materiaal
Materiaal dat in aanraking komt met cryogene stoffen kan bros worden of krimpen. Daardoor kunnen lekken ontstaan of kan de stevigheid veranderen, waardoor nieuwe veiligheidsrisico’s ontstaan.
Een specifieke risicoanalyse zorgt ervoor dat alle mogelijke gevaren en risico’s die met het behandelen of gebruiken van cryogene stoffen gepaard gaan in kaart worden gebracht. Op basis daarvan kunt u als werkgever de nodige preventiemaatregelen treffen, zoals de verplichte opleiding van werknemers, het inrichten en ventileren van de lokalen waar cryogene stoffen opgeslagen of gebruikt worden, de procedures voor het transport, de persoonlijke beschermingsmiddelen en de signalisatie. IDEWE kan u in al deze facetten ondersteunen.